Kosova’da insanların din yapısı ve sosyal özellikleri açısından 600 yıllık Osmanlı hakimiyeti ile doğal olarak Türkiye’nin herhangi bir bölgesine yakın hale gelmesi sağlanmıştır. Kosova dini ve namaz ezan vakitleri ile her zaman için Priştine’de belirlenmiş olan namaz vakitleri, Türkiye ile olan saat farkında olduğu gibi bir farka sahiptir. Türkiye’de olduğu gibi, Kosova’da da bazı iş yerlerinin namaz vakitlerinde çalışanlara bu süreçte ibadetlerini yerine getirmeleri için gerekli izni verdiği görülüyor. Sadece Müslüman bireyler için değil, farklı dine mensup olanların da mağdur olmasının önüne geçilerek, herkese benzer imkanlar tanınıyor.
Kosova’da Namaz Vakitleri ve Din
Kosova’da yaşamak isteyen bireylerin özellikle sosyal çevreyle ilgili bilgi edinmek istediği görülüyor. Bu noktada dinin çok büyük bir etkisi bulunuyor gibi görünse de, insanların ötekileştirilmesine neden olacak kadar etkili olmadığını söylemek mümkündür. Halkın çok büyük bir bölümünün Müslüman olduğu biliniyor ve bu noktada insanlara dini sorular sorulmaktan da kaçınılıyor. 600 yıllık Osmanlı kültürü sayesinde esnaflar, işçiler ve halkın herhangi bir noktasındaki bireylerin dini veya ırkı nedeniyle yargılanmadığı görülüyor. Kosova dini ve namaz ezan vakitleri ile Türkiye’den çok da büyük bir farkla karşılaşmıyor. Aradaki zaman diliminin sadece bir saat değişiklik gösteriyor olması, özellikle bu noktada birbirine yakın sürelerde namaz kılındığı gibi, sahur ve iftar vakitlerinin de yakın olduğu görülüyor.
Ülkenin genel olarak kültürü gereği, halkının %95’inin Müslüman olması ve her bölgede pek çok ünlü caminin ve medresenin yer alması da Türkiye’ye benzer olmasını sağlamıştır. Avrupa’da kalan bir toprak olsa dahi, yoğun bir Hıristiyan Katolik veya Ortodoks etkisi altında kalmamıştır. Bu durum, Türkiye’nin Anadolu’da bulunan herhangi bir şehrinde yaşıyormuş hissine kapılmanıza yol açıyor. Beş vakit ezan okunması ve namazların pek çok kişi tarafından camilerde kılınıyor olması, din kültürünün de günümüze dek ulaşmasını sağlamıştır. Eurostar Yurtdışı Eğitim Danışmanlığı ile görüştüğünüzde özellikle sosyal yapının, ülkenin fiyatlarının ve özel olarak ilgi gören her türlü alanının değerlendirmesini yapabilirsiniz. 2018 yılında yıl ortası olarak kabul edilen Haziran ayının ilk gününde namaz vakitleri şu şekildedir;
Kosova Ezan Saatleri
- İmsak 02:29
- Güneş doğumu 04:54
- Öğle 12:43
- İkindi 16:46
- Akşam 20:14
- Yatsı 22:19
Kosova’da din olarak halkın %95’inin İslam dinini benimsemiş olmasına rağmen özelikle ülke diniyle ilgili bir tanım yapmamışlardır. Bu da ülkenin resmi bir dini olmadığını ve halkın kendi diniyle, birbirlerini ötekileştirmesinin ve mağdur etmesinin önüne geçen bir durumdur. Ülkede Hıristiyan oranının %4, diğer dinlere mensup olanların da %1 civarında olması nedeniyle, dernekler ve kurumlar da dinle ilgili faaliyetlerin her alanda doğru işlemesini destekliyor. Kosova dini ve namaz ezan vakitleri Priştine dahil tüm şehirler için takvimlerde de yayınlanıyor.
Kosova ve Dini Hakkında
Din, günlük yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır ve belirli bir topluluğun inançları ve gelenekleri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. 1960’ların sonunda, Yugoslavya’daki çatışmanın tırmandığı zamandan bu yana, Avrupa’da birçok savaş yaşandı. Bu savaşlardan biri 1999 yılında Kosova’da yaşanmış ve yüz binlerce hayvanın yanı sıra insanların da ölümüyle sonuçlanmıştır. Birçok kişi Kosova halkının dini inançlarını ve uygulamalarını hala sorgulasa da, tüm bu kan dökülmesinden sonra dinin bu bölgede hala çok canlı olduğu görülüyor.
Kosova’da dini uygulamalar günlük hayatın bir parçasıdır; insanlar kendi dinlerini çatışma olmadan yaşarlar. İslam, nüfusun %44’ünü temsil eden en büyük dini gruptur. Diğer dini gruplar arasında Hristiyanlar (%31), Hindular (%2) ve diğer azınlık grupları bulunmaktadır. Kosova’da din günlük yaşamın bir parçasıdır; insanlar kendi dinlerini çatışma olmadan yaşarlar. Resmi tatiller çeşitli dinleri onurlandırır. Örneğin Noel, Kosova’da birçok ailenin evlerinde Noel ağaçları barındırmasıyla popülerdir. Birçok insan birden fazla dine uymayı tercih etse de, diğerleri hayatları üzerindeki olumsuz etkilerinden dolayı dinden kaçınıyor.
Yıllarca süren savaş ve yıkımdan sonra, Kosovalı birçok insan ayrımcılık ve işlenen şiddetten kaçtıktan sonra yeniden başlamak zorunda kaldı. etnik Arnavutlar tarafından Arnavut olmayan azınlıklar olarak onlara karşı. Birçok etnik Arnavut, Kosova’da yaşayan Arnavut olmayan nüfusu Sırp yönetimine yeterince isyan etmedikleri için ‘hainler’ olarak gördü. Diğerleri, yaşamları üzerindeki olumsuz etkilerinden dolayı dinden kaçındı. Tanrı’nın veya Allah’ın, takipçilerini, kendi İslam yorumlarına uymayan inanmayanlara veya inananlara karşı vahşet işlemekten alıkoymak için hiçbir şey yapmadığını hissettiler. Kosova’dan gelen birçok mülteci, dine karşı bu tutumu, Avustralya, Kanada ve Amerika’nın da aralarında bulunduğu yeni ülkelerine taşımaya devam ediyor.
Din, çoğu Kosovalı için günlük yaşamda hala önemli bir rol oynuyor. Ülke genelinde çok sayıda Protestan kilisesi, Katolik kilisesi, cami, sinagog ve 20’den fazla farklı Ortodoks kilisesi bulunmaktadır. Birçok insan birden fazla dine uymayı tercih etse de, diğerleri hayatları üzerindeki olumsuz etkilerinden dolayı dinden kaçınır. Genel olarak din, insanları diğer inanç sistemlerine karşı şefkatli ve şiddetsiz davranmaya yönlendirdiğinde toplumu olumlu yönde etkiler. Din, insanları diğer inanç sistemlerine karşı şefkatli ve şiddetsiz davranmaya yönlendirdiğinde toplumu olumlu yönde etkiler.
Çoğu Kosovalı için din hala günlük yaşamda önemli bir rol oynamaktadır; insanlar kendi dinlerini çatışma olmadan yaşarlar. Birçoğu birden fazla dini takip etmeyi tercih etse de, diğerleri yaşamları üzerindeki olumsuz etkilerinden dolayı dinden kaçınır. Kosova’dan gelen bazı mülteciler, dine karşı bu tutumu, aralarında Avustralya, Kanada ve Amerika’nın da bulunduğu yeni ülkelerine taşımalarına rağmen, çoğu Kosovalı, hangi dini hedef alırsa alsın, diğer inanç sistemlerine yönelik şiddetin yalnızca sefalet ve mutsuzluğa yol açtığını anlıyor.
Kosovada Namaz ve Camiler
Balkan ülkesi Kosova, bölgenin dini çeşitliliğine tanıklık ediyor. Nüfusun yüzde 90’ından fazlası Müslüman, geri kalan yüzde 10’u ise Katolik ve Ortodoks Hıristiyanlardır. Bu dini çoğulluk, Kosova genelinde, özellikle başkent Priştine’de çok sayıda camide görülebilir. Ayrıca, Kosova’daki dini liderlerin çoğu, Müslüman ülkelerin hükümetleri tarafından yönetilen Kuran okullarında eğitim görmektedir.
20. yüzyılda Müslüman Arnavutlar Kosova’dan Avrupa’nın diğer bölgelerine göç ettiler ve burada yeni yerleşim yerlerinde çok sayıda cami kurdular. Bugün Kosova’nın nüfusu, Yahudi ve Bektaşi Müslümanlar da dahil olmak üzere birçok dini gruptan oluşmaktadır. Bu çeşitlilik nedeniyle, Kosova’nın dini manzarası bölgeden bölgeye ve şehirden şehire değişmektedir. Örneğin, çoğunluğu Katolik olan Mitrovica, çoğunluğu Müslüman olan başkent Priştine’ye kıyasla farklı bir kültürel manzaraya sahiptir.
Priştine, birçok camiye ve İslami kültür merkezine ev sahipliği yapmaktadır. Fotoğraf: KDB/Public Domain
Bu kültürel farklılığın sıkça alıntılanan örnekleri arasında Priştine’nin Minare ve Kültür Merkezi ile Kapalı Çarşı (Müslüman ticaret merkezi) sayılabilir. Yerel halka göre, Priştine’deki işletmelerin tahmini yüzde 60’ı Müslümanlar tarafından yönetiliyor; ek olarak, birçok restoran özellikle Müslüman damak zevklerine hitap etmektedir. Bu amaçla, Şeriat yasalarına uygun helal yiyecekler sunarlar. Buna ek olarak, Müslüman hükümetler tarafından yönetilen çeşitli kuruluşlar, Kosova’daki yoksul ailelere mali yardım ve ders kitapları gönderiyor. Ayrıca, Kosova’daki çoğu İslami okul, esas olarak Türkiye’de ve aynı zamanda orada yaşayan bazı Arnavutlar tarafından da konuşulan Türkçeyi öğretmektedir.
Camilerinin yanı sıra Priştine birçok Katolik kilisesine de ev sahipliği yapmaktadır. Fotoğraf: Wikimedia Commons/İtalyan yaşayan Kosovlar
Kosovalı Müslümanlar, Şevval ayının kameri ayında Ramazan Bayramı’nı kutluyorlar. Bayram kutlamaları arasında dualar, ziyafetler, oyunlar ve hayvan ticareti yer alır. Fotoğraf: Wikimedia Commons/ijazat_islam
Bu kültürel çoğulluğun aksine, Kosovalı Katolikler sadece üç camiye kıyasla yaklaşık 40 kilisede ibadet ediyor. Kosova’da resmi bir kilise hiyerarşisi olmamasına rağmen, Katoliklik zaten İslam’a kıyasla halk arasında bir kez daha popülerdi. Sonuç olarak, bazı Katolikler hala din derslerinin Arnavutça veya Türkçe yerine Latince verildiği geleneksel Sırp okullarında eğitim görmektedir. Buna rağmen, hem Müslümanlar hem de Katolikler, dini bayramlara veya yeni doğanlar için vaftiz törenlerine ev sahipliği yaptıklarında ulusal liderleriyle güçlü bir bağ paylaşırlar. Bu vesilelerle, hükümet öğretmenler gönderir, böylece ebeveynleri dindar olmasalar bile tüm çocuklar din hakkında bilgi edinme fırsatı bulurlar.
Din, Kosova kültürü için kişisel inançları ne olursa olsun çok önemli olduğu için, aralarındaki anlaşmazlıkları çözer. inananlar zor olabilir. Bu sorunları çözmek için, her iki taraf da – ister görüşmeler yoluyla, ister vaftiz ya da düğün gibi törenler için birbirlerinin liderlerine hediyeler göndererek – uzlaşmaya istekli olmalıdır. Her iki taraf da dine çok değer verdiği için aralarında çıkan dini sorunları çözmek için çok çalışacaklar.
